Ni vigumu kuandika kwa lengo la kumkosoa mtu
anayeheshimiwa na wengi kiasi cha kuitwa Baba wa Taifa la Tanzania na ambaye
mengi mazuri ya nchi yetu – ikiwemo amani, umoja na mshikamano - vinatajwa kuwa
vilitokana na uongozi wake mzuri ulioweka misingi imara ya utaifa na maendeleo.
Ni ngumu zaidi kama anayelengwa kukosolewa
ameipa heshima nchi yetu huko kama mmoja wa kiafrika waliokuwa na uzalendo wa
hali ya juu ambaye ukizungumzia watu
watano waliochangia kwa kiasi kikubwa ukombozi wa bara la Afrika kutoka
mikononi mwa wakoloni huwezi kuacha kumtaja.
Ugumu wa kukosoa ni maradufu pale ambapo
anayekosolewa yupo katika utaratibu wa kufanywa mtakatifu kupitia dini yake,
tena kupitia harakati za kimataifa, kwa matendo yake makuu.
Ni ngumu zaidi kukosoa unapokusudia makala
yako isomwe na watu wa wote kama uchambuzi huru usioegemea upande wowote na itoke
katika kipindi ambacho watu wanakumbuka kifo cha muhusika kwa matamasha,
mikutano, sherehe mbalimbali, huku wito ukitolewa kuwa tuzidi kumuezi kwani
tulivyofanya sasa haitoshi!
Kazi ya kukosoa inakuwa ngumu zaidi ikiwa mlengwa anakosolewa kwenye mambo ambayo wengi wanaamini ndiyo
mazuri yake, yaani ujenzi wa taifa (nation building). Licha ya hayo yote,
lakini ntajaribu kukosoa, licha ya unyeti wa mada hii, na kukosoa bila kuingiza
hisia zangu binafsi
Ujenzi wa Taifa
Kazi kubwa ya kwanza iliyofanywa na viongozi
waasisi wa mataifa yetu ya kiafrika ilikuwa ni kujenga utaifa, kuwafanya watu
wajisikie wamoja na washikamane bila kujali tofauti zao za makabila, dini,
mahali wanapotoka na kadhalika. Ikumbukwe wakati wa ukoloni.
Katika nchi za Afrika ambako wazungu
walitawala kwa sera ya wagawanye uwatawale (divide and rule) hii haikuwa kazi
rahisi na ndiyo maana waliofanikiwa wanasifiwa mpaka leo – mmojawapo akitajwa kuwa
ni Mwalimu Julius Kambarage Nyerere, rais wa kwanza wa Tanzania aliyeongoza
nchi yetu kwa miaka 23 kuanzia 1961 hadi 1984 alipotangaza kung’atuka.
Inasemwa kuwa shukran kwa uongozi wake
Tanzania imekuwa ni nchi ya mfano kwa amani na utulivu. Watu wake ni wamoja na wanapendana sana. Inaelezwa
na kuaminika kuwa mafanikio haya hayakuja hivi hivi bali ni kwa juhudi za
Mwalimu Nyerere.
Katika baadhi ya mikakati ambayo inatajwa
kuwa Nyerere aliitumia katika kujenga utaifa ni pamoja na kufifisha nguvu za taasisi
za kimila, kukuza lugha ya Kiswahili ambayo imekuwa kiunganishi cha watu wa
makabila mbalimbali na pia kuwa na utaratibu wa lazima kwa vijana kwenda Jeshi
la Kujenga Taifa (JKT) ambako walichanganyika na kujifundisha uzalendo.
Udini
- Dosari Katika Utaifa Wetu
June 14, 1995, Mwalimu Julius Kambarage
Nyerere Rais wa Kwanza wa Jamhuri ya Muungano wa Tanzania alikutana na
waandishi wa habari katika hoteli ya Kilimanjaro kuzungumzia mustakbali wa
taifa wakati taifa likijipanga kuchagua rais wa awamu ya tatu baada ya miaka
kumi ya mrithi wa Mwalimu, Ali Hassan Mwinyi.
Katika hotuba yake Mwalimu Nyerere
alielezea Tanzania kama nyumba mpya na imara iliyojengwa lakini ilikuwa
haijatikiswa na dhoruba yoyote kuthibitisha uimara wake. Baaade ilipopitiwa na dhoruba na misukosuko,
nyumba ikaanza kuonesha udhaifu na nyufa zikajitokeza. Kumbe haikuwa imara
kihivyo! Tukatanabahi.
Nyerere alisema nyufa zilizojitokeza baada
ya Tanzania kutikiswa zilikuwa za ukubwa tofauti, nyingine katika dari,
nyingine katika ukuta na nyingine hata katika misingi. Katika hotuba ile Nyerere alikusudia
kuzungumzia kuhusu nyufa hizo za kushughulikiwa na kutaja sifa ya mtu
aliyestahiki kuongoza nchi wakati ule ili ashughulikie nyufa hizo.
Katika hotuba yake nyingine aliyoitoa katika mkutano Mkuu wa CCM Dodoma mwaka 1995
ambapo alizungumzia nyufa mojawapo
inayoonekena katika nchi yetu: suala la udini. Alisema: “Watu wameanza kuzungumzia udini.
Tulikuwa hatuzungumzi mambo ya udini-udini katika nchi hii. hata kidogo.''
Aliongeza: “Tulikuwa hatujali dini ya mtu,
alikuwa anaijua peke yake. Ilikuwa haiji katika akili yetu kwamba tunapompima
mtu tumchague huyu, tumfanye rais au tumfanye nani tunauliza dini yake,
hatuulizi hata kidogo. Dini inatuhusu nini sisi. Hiyo ndiyo Tanzania tuliyokuwa
tunajaribu kuijenga. Sasa watu
wanazungumza dini, udini bila haya, bila aibu. Wanajitapa kwa udini.
Tunataa mtuchagulie mgombea ambaye atatusaidia kuondoa mawazo haya ya kipumbavu
katika nchi yetu.”
Swali muhimu ambalo Mwalimu Nyerere
hakuhangaika kulitafutia majibu ni kuwa kwa nini hiyo zamani watu walikuwa
hawazungumzi mambo ya udini na siku hizo zilizofuata udini ukaanza kuzungumzwa
waziwazi bila aibu?
Mahusiano
ya Kidini
Watu wanaoijua Tanzania watakubaliana nami
kuwa hakuna jambo linalotishia utaifa wetu kama mahusiani kati ya mbili kuu na
vilevile kati ya dini hizi na serikali. Kumekuwa na malalamiko hususan kutoka
kwa Waislamu kuwa serikali, hususan ya awamu ya kwanza ilipendelea sana
Wakristo na kuwaonelea Waislamu.
Si nia yangu kujadili ukweli wa kauli hizi
lakini naamini ni kutokana na hatua ambazo serikali ilizichukua, (labda kwa nia
njema) Mungu anajua zaidi kuhusu hilo, ambazo zimepelekea malalamiko haya. Ni hatua
za mbaya zinazodhihirisha makosa aliyoyafanya Mwalimu Nyerere katika mradi wake
wa ujenzi wa utaifa.
Kwanza, kabla sijazungumza makosa mahususi ya
Nyerere yaliyopelekea malalamiko haya na kauli za udini, nitaje kuwa kosa la
ujumla la viongozi waasisi wa nchi zetu ambalo hata Nyerere alilifanya. Kosa lenyewe ni kuamini kuwa wangeweza kujenga utaifa kwa
mabavu. Tatizo la mbinu hii ya ujenzi wa taifa ni kuwa mafanikio yake ni ya
muda mfupi.
Akiondoka madarakani yule mtawala waliyemuoga
aliyelazimisha hisia za utaifa wakati watu hawaridhiki na mambo fulani, na hakutaka
kuwasikiliza, basi lile kundi linalohisi linaonelewa huamka na kuanza kulalamika.
Ukiangalia njia alizotumia Nyerere kujenga utaifa, ilikuwa ni lazima hisia na
malalamiko ya udini ambao Mwalimu Nyerere alikemea mwaka 1995 ilikuwa ni lazima
yaibuke.
Utaifa wa Tanzania ulikuwa ni wa
kulazimsisha, watu wakatii kwa sababu walimuogopa Nyerere. Hapa tunazungumzia
kipindi ambacho tetesi zinasema kila penye watu kumi tambua kuwa kuna shushushu
mmoja. Katika hofu hii iliyojengwa nani angethubutu kutoa madai yoyote na
wakati mifano ya kilichowapata waliopinga Nyerere ilishadhihiri?
Kosa Mahususi la Nyerere
Kosa mahsusi alilolifanya Nyerere na serikali
yake ni kuingilia mno mambo ya Waislamu, hususan pale serikali yake ilipoifutilia
mbali jumuiya ya East African Muslim Welfare Society (EAMWS) na kuwaundia Waislamu
wa Tanzania chombo kiitwacho ‘Baraza Kuu la Waislamu Tanzania (BAKWATA)
iliyorithi mali za EAMWS mwaka 1968.
Wakati EAMWS ilikuwa ni taasisi iliyopiga
hatua kubwa ya maendeleo, BAKWATA ya leo haina kikubwa cha kuonesha kimaendeleo
tangu mwaka 1968. Wakati
baadhi ya taasisi za kidini leo hii zinashindana na serikali kuanzisha mashule,
vyuo vikuu na hospitali; BAKWATA licha ya ukongwe wake imeishia kumiliki
vizahanati na vishule vichache vya sekondari zinazoongoza kwa matokeo mabaya ya
mitihani ya kidato cha nne na sita, tena vya kurithi kutoka EAMWS.
Kwa nini serikali ya awamu ya kwanza
ilijiingiza katika kuingilia mambo ya Waislamu kiasi cha kusaidia kuwaundia
chombo cha kuendesha mambo yao – chombo ambacho mwishowe kikageuka kuwa sumu
kwa Waislamu? Hili lilikuwa kosa kubwa la Nyerere na ndiyo msingi wa malalamiko
ya udini.
BAKWATA katika miaka ya uwepo wake
imelalamikiwa mno. Zipo taarifa za ufisadi wa kutisha tangu enzi hizo ikiwemo
kuuza mali za wakfu, matumizi mabaya ya mali za Waislamu, ufisadi wa misaada
iliyotolewa kwa ajili ya Waislamu wote, kushiriki katika shughuli ambazo ni
kinyume na maadili ya Uislamu nk. Mwenendo wa BAKWATA tangu ianzishwe ni aibu
tupu.
Watetezi wa Nyerere na serikali yake wanaweza
kusema yeye hakushiriki katika uendeshwaji
wa BAKWATA, lakini kwa kusaidia tu kuua EAMWS na kuunda BAKWATA, hawezi kukwepa
lawama hususan ukizingatia kuwa sera yetu imekuwa ni ‘serikali haina dini’. Ilikuwaje
Nyerere aingie na kuwaamulia Waislamu taasisi ya kuwaongoza?
Katika moja ya hotuba zake, Nyerere aliwahi
kukemea kuingizwa maswala ya dini katika sensa kwa hoja kuwa suala hilo
haliihusu serikali, lakini je serikali inahusika vipi na Waislamu hadi iamue
kuwaundia taasisi?
Tatizo kubwa zaidi ni kuwa BAKWATA
ilikuwepo yenyewe bila mshindani kwa miaka mingi ikidhibiti mambo yote ya
Waislamu. Waislamu waliipoteza bure miaka yote ambayo BAKWATA ilikuwa ndiyo taasisi
pekee lakini ikiwa ni chombo cha hovyo ambacho kilikuwa ni cha Kiislamu kwa
jina tu na kikiongozwa na wale waliuooekana kutekeleza ajenda za serikali kwa
Waislamu.
Tatizo
aliloliunda Nyerere limeendelea kuwagharimu Waislamu mpaka leo. Awamu
zilizofuata za serikali zimeendelea kuipa BAKWATA hadhi kuliko taasisi nyingine
na kuifanya ndiyo msemaje mkuu wa Waislamu.
Labda Nyerere
aliyafanya haya kwa hoja kuwa anajenga utaifa, lakini matokeo yake ameweka
nyufa kubwa katika utaifa, tena katika
msingi, nyufa ambayo huenda inaendelea kukua kila uchao maana waliomrithi kwa
kiasi kikubwa wamefuata utamaduni uleule uliojengeka.
Watu
tunampenda sana Nyerere lakini ukweli nao usemwe pale alipokosea. Ni vigumu
kuamini kuwa wakina Profesa Shivji hawaoni makosa haya ya Nyerere ili hata
tunapomuadhimisha tuwe na hadithi nzuri ya maisha ya Nyerere yenye uwiano wa
mabaya na mazuri – kama walivyo binadamu na viongozi wote.
No comments:
Post a Comment