Buriani Alhaaj Kamanda
Chico
Na Alhaaj
Abdallah Tambaza
JUA
limekuchwa baada ya sala ya alasiri jijini Dar.
Waombolezaji
mamia kwa mamia, wamejibanza chini ya vivuli vya miti ya miarobani iliyotapakaa
kila upande wa makaburi haya ya Kisutu jirani kabisa na mabweni ya Chuo cha
Biashara- CBE.
Kwenye
vipaza sauti, ilisikika surat Yaasin, ikisomwa kwa pamoja na waumini wa dini ya
Kiislamu; ikafuatiwa na tarumbeta pamoja na milio ya bunduki yenye kupasua roho
kwa mshindo wake mkubwa—puu…puu…puu!!
Hivyo
ndivyo alivyozikwa, Jumapili ya Januari 22, mwaka huu, kipenzi chetu, ndugu
yetu, rafiki yetu, kamanda wetu na mwana Dar es Salaam kindakindaki; (mstaafu)
Kamishna wa Polisi Msaidizi Mwandamizi (SACP), Alhaaj Dk. Mohammed Chico.
Kamanda
Chico alifariki saa 7:00 usiku wa Jumamosi, Januari 21, 2017 na mara kulipokucha
habari za msiba zikatapakaa kote nchini kwa kasi ya ajabu kabisa.
Wa
kwanza kunishitua alikuwa ni Mzee Shamas Akil, kutoka maeneo ya Kigamboni
aliyenipigia simu saa 12:00 asubuhi kabla hakujapambazuka sawasawa na kunipa
kile alichokiita, ‘habari za mjini’.
“Abdallah
eh! Ndugu yetu Chico ametutoka… sikuweza kulala tena tokea nipate habari hizi
saa 8:00 usiku jana… tutafahamishana mipango ya mazishi In Shaa Allah,” alisema
Ali Kobe (Kocha) rafiki wa karibu wa hayati Kamanda Chico.
Mussa
Shaggow, ni Mweka Hazina wa Klabu ya Saigon, klabu ambayo hayati Dk. Chico pia
ni mwanachama. Naye Nilipompigia simu kufahamu taratibu za mazishi alisema:
“…Nimefadhaishwa
sana na kifo hiki… ni juzi tu mimi na wenzangu tulikwenda kumjulia hali baada
ya kuwa kitandani kwa muda mrefu sana…msiba uko kwake Kijitonyama lakini sala
ya jeneza itafanyika Msikiti wa Manyema kabla ya alasiri leo,”alinifahamisha.
Alhaaj
Kamanda Chico, kama ilivyo kwangu mimi, alizaliwa na kukulia jijini Dar es
Salaam maeneo ya Kariakoo na kupata elimu yake ya awali pale AgaKhan School,
Upanga (sasa Shule ya Msingi Muhimbili).
Baadaye
alijiunga kwa masomo ya Sekondari ya Shaaban Robert ya jijini Dar es Salaam
pia. Alijiunga kwa mara ya kwanza na Jeshi la Polisi kitengo cha Marine kule
Kigamboni akianzia ngazi za chini kabisa. Alijiendeleza mpaka kuwa na degree ya
uzamivu (Phd) akiwa kwenye utumishi polisi.
Nimemfahamu
almarhum Kamanda Chico yapata nusu karne sasa, tokea tulipojuana mara ya kwanza
kwenye madrassa ya Maalim Mzinga & Sons pale kona ya Mafia na Sikukuu, Dsm tulikopelekwa
na wazazi wetu kuanza kusoma elimu ya msingi ya Dini ya Kiislamu tukiwa vijana
wadogo chekechea.
 |
| Chuo Cha Maalim Mzinga kama kilivyo hivi sasa Mtaa wa Mafia na Sikukuu |
Haraka
haraka, Chico na mimi tukawa marafiki kwa sababu sote tulikuwa tukienda pale
madrassani tukiwa na baiskeli zetu ambazo tulikuwa tukiendesha kwa pamoja
kwenye mitaa ya Kariakoo wakati wa kutoka chuoni, tukikimbizana na kufurahi
pamoja tukila embe mbichi zenye pilipili tulizonunua kwa mzee maarufu wakati
huo Mzee Melabon.
Kutokana na utundu na ubunifu wake
aliouonyesha kutoka utotoni, Kamanda Chico, akiwa na umri mdogo sana aliweza
kuandika kwa ustadi mkubwa jina lake M.A. Saiwaad, pembezoni mwa baiskeli yake
kuonyesha umiliki wake.
Nilivutiwa
sana na maandishi yale, nami harakaharaka nikamwomba aniandike jina langu A.
Mohammed, kwenye baskeli ya kwangu ili twende sawa.
Mohammed
Awadh Saiwaad, ndiyo jina halisi la almarhum Dk. Chico. Ili kumjua vizuri
makuzi yake ni lazima msomaji uwe na uelewa mzuri kwanza wa Jiji la Dsm.
Wakati huo, mji wa Dsm ulijengeka kutoka
Gerezani; Mission Qrts (maeneo ambayo watu wa dini ya Kikristo walipenda
kuishi); Kariakoo, Kisutu, Mwembetogwa – sasa Faya –; Ilala na Magomeni Mapipa.
Watu wa
wakati huo walikuwa wakipenda mpira, muziki, senema, siasa na mambo ya namna
hiyo. Wale waliopenda sana kucheza mpira walijipachika majina ya wachezaji
mashuhuri wa wakati huo (role models) wa hapa nyumbani ama nje. Majina yao hayo
ya kujipachika (nicknames) au kupewa na marafiki, yamebaki kuwa sehemu ya
utambulisho wao mpaka leo.
Kwenye
siasa, yupo mzee wetu Mzee Kissinger pale mtaa wa Kongo, ambaye jina lake hasa
ni Mzee Shekue, lakini watu hawalijui jina hilo ila wamelizoea lile alilopewa
la waziri wa zamani wa Mambo ya Nchi za Nje wa Marekani Dk. Henry Kissinger,
lilotokana na umahiri wake wa kujenga hoja.
 |
| Mzee Kissinger Jina halisi Shekue |
Kwenye
soka, walikuwapo waliojiita kina Peter
Oronge kutoka Kenya (Mwinyi Mussa), Springet golikipa wa England (Kitwana
Juma), Mnyika wa Tabora (Rashid Mohammed), Dennis Law England (Jamil Hizam),
Mussa Shaggow kutoka Unguja (Alhaaj Mussa Mohammed Khamis wa Saigon).
Klabu
ya Sunderland (sasa Simba) wakati huo alikuwapo winga machachari akiitwa Salim
Ali ‘Jinni’. Alipewa jina hili kutokana na uwezo wake mkubwa wa kuruka juu
kupiga vichwa mipira ya kona. Kwa ustadi ule watu walimfananisha na jinni.
Hayati
Kamanda Chico, yeye tokea udogo wake akipenda sana ukakamavu na ubabe wa Kimarekani. ‘Miondoko’ na mavazi yake kwa
jumla yaliendana na mila na desturi za kimarekani.
Hiyo,
ukichanganya na Kimombo kizuri alichokuwa akizungumza, alikuwa amekamilika. Jina
likawa limetua mahala pake hasa. Ilikuwa ni kutokana na Wamarekani wa Kihispaniola
(Spanish Americans), ndani ya senema zile za kizungu, majina ya Chico ndiko
yakisikika.
Sheikh
Hamid Jongo, ni Kadhi wa Mkoa wa Dsm na Imam Mkuu wa Msikiti wa Manyema hapa
jijini. Akitoa wasifu kabla ya sala ya jeneza siku ile ya Jumapili ya msiba,
alimwelezea marehemu kama mmoja wa watu wanaounda kikundi cha Ashabi L’yamini,
kilichosheheni waumini wa Msikiti wa Manyema.
 |
| Sheikh Hamid Jongo Picha ya 1988 |
Alimwelezea Alhaaj Dk. Mohammed Chico namna alivyoweza
kuishi, kusaidia, kujichanganya, kujumuika na kutoa michango mbalimbali katika
jamii alimoishi kila alipokwenda kikazi na hapa Dsm kwao.
“…kila
watu wana vijiwe vyao; Kamanda Chico naye alikuwa na cha kwake kilichojulikana
kama Ashabi L’yamini ambacho kilikuwa na kawaida ya kufanya dua na kuombeana
kheri pale nyumbani kwangu Tandika wiki mara moja…
“ Kwa
mapenzi yake Kamanda Chico alipendekeza mkusanyiko ule uwe unahamahama kwenda
nyumba nyingine pia na basi ikawa hivyo…mara nyingi ikawa inafanyika kwake
Kijitonyama, ”Sheikh Jongo alisema.
Kwa
hiyo msomaji, ili kufahamu vizuri hali ya maisha ya watu wa Dsm zama hizo ni
lazima kwanza uelewe mazingira yake na vitu vilivyokuwa vinawaunganisha wakazi
hata wakawa wakijuana na kupendana tofauti na ilivyo sasa—jirani yako nyumba ya
pili humjui!
Eneo la
Kisutu ndiko mwandishi huyu alikozaliwa na kwamba ndiko kulikokuwa na kitovu
cha Dsm na watu wake. Kisutu kulikuwa na barabara moja tu kuu ikijulikana kama
Wadigo street.
Nyumba
yetu sisi ilikuwa hapo. Pamoja na watu wengine mashuhuri walioishi Digo street
ni mpigania Uhuru maarufu Mzee Haidar Mwinyimvua. Huyu ndiye baba mzazi wa
Sheikh Ahmed Haidar, Imam Mkuu wa Masjid Mwinyikheir pale, Kisutu Akiba.
Wengine
ni babu yake marehemu Chiko Mzee Mohammed Mshihiri, aliyekuwa anaishi nyumba ya
nne hivi kutoka kwetu yeye na mmoja wa wake zake, Bibi bint Said. Mzee Mohammed
Mshihiri alimiliki (landlord) nyumba kadhaa jijini Dsm.
Wadigo
street ilikuwa mita kama 10 hivi kutoka uzio wa makaburi ya Kisutu eneo ambalo
lilizungukwa na miti mingi ya mivinje. Mwisho wa barabara kulikuwa na madrassa
maarufu ya Sheikh Goma walikosoma wengi wa wakazi wa eneo hilo.
Watoto
wa Mzee Mohammed Saiwaad (Mshihiri) ni Awadh, Said, Hemed na Abeid. Awadh
Mohammed (babake Chico), huyu alikuwa
akifanya kazi sokoni Kariakoo akiwa agent mkubwa wa samaki wabichi kutoka
Bagamoyo, Kunduchi, Mbweni, Ununio na Kigamboni.
Biashara
hiyo ilimpa umaarufu na kumfanya awe na uwezo mkubwa kifedha akimiliki, pamoja
na mambo mengine, nyumba kadhaa maeneo mbalimbali jijini.
Mzee
Issa Aussi, yeye ni mmoja wa wazee
wakongwe wa jiji la kwetu la Dar es Salaam. Nilikutana naye na kuongozana naye
kutoka makaburi ya Kisutu baada ya mazishi ya Dk. Chico. Nikataka kujua
alimjuaje babake marehemu Mzee Awadh Mohammed?
“… Ah!
Sipati kukwambia… alikuwa mtu mwema na mkarimu sana kupita kiasi…
“ Kwa
kweli alinifanya niache kwenda kwake kununua samaki pale sokoni Kariakoo … kwa
sababu kila mara alikuwa akinipa samaki bure… alikataa pesa kutoka kwangu;
“…Kutokana
na namna watu walivyojuana na kupendana mzee yule alikuwa akiona picha ya
babaangu mbele yake hivyo akawa anashindwa kuchukua pesa zile…
“…Sasa
nikaona nitakuwa namtia hasara hivyo nikawa siendi kununua samaki kwake, badala
yake nikituma mtu,”alisema kwa mshangao mkubwa Mzee Issa.
 |
| Kulia: Ally Sykes, Issa Ausi, Sheikh Ayub na Juma ''Spencer'' Abeid |
Mzee Awadh
Mohammed, alimudu kumsomesha mtoto wake Chico katika shule ya AgaKhan Dsm. Wakati
ule wa ukoloni shule hiyo wakisoma watoto wa watu wenye uwezo, kipato na majina
makubwa (elites) hasa wahindi wenyewe na Waarabu.
Kamanda
Chico alisomea huko na hivyo kuwa na uwezo mkubwa sana wa kuzungumza lugha ya
Kiingereza kwa ufasaha na madoido mingi tokea utotoni; tofauti kabisa na zile
shule zetu sisi za ‘Kikayumbakayumba’ za Mchikichini na Mnazi Mmoja.
Sasa,
kila mara ninapokumbuka (retrospect) hali hii, siachi kuichukia serikali
dhalimu ya Kifalme ya Uingereza iliyokuja hapa kwa kisingizio cha kueneza
umissionari kupitia kanisa lao la Ki-Anglikana (Mfalme wa Uingereza ndiye mkuu
wa Kanisa la Anglikana duniani), ikawa imefanya ubaguzi wa namna ile katika
utoaji huduma muhimu, ikiwamo elimu, afya na makazi.
Msomaji
hebu zingatia, hapakuwapo na hospitali yoyote jijini Dsm kwa watu weusi
(Muhimbili ilijengwa 1957) hadi pale zilipojengwa hospitali ndogo tatu
(Magomeni, Ilala, Mnazi Mmoja) kwa msaada kutoka Ireland. Wazungu wakitibiwa European
Hospital (sasa Ocean Road); wahindi Hindu Mandal, Burhani na AgaKhan Hospital.
Waafrika
walitibiwa kwenye hospitali ndogo na mbaya tu; iliyojengwa na mhindi mmoja Khoja kutoka Bagamoyo aliyekuwa karibu
na waafrika. Sewa Haji Hospital, ilikuwa pale karibu na Kituo cha Kati cha
Polisi (Central). Tiba hapo sana sana ni kufunga vidonda, kucheki kifua kikuu
(msiwaambukize watawala) nk. Magonjwa mengine yote ni kufa huku unajiona.
Kuhusu
elimu, shukrani nyingi ziwaendee walimu wale wa madrassa ya Maalim Mzinga &
Sons na Al Hasnain Muslim School ya kina marehemu baba zake Sheikh Yahaya, Sheikh Hassan na Hussein Juma ndugu wawili mapacha kwa jitihada
kubwa walizozichukua madrassani kwao, kurekebisha ile tofauti kwa kutoa elimu
ya ziada ya kisekula katika masomo ya hesabu, kuandika na kusoma Kiingereza.
 |
| Kushoto Sheikh Hassan Juma na kulia ni pacha mwenzake Sheikh Hussein Juma |
Elimu
hii ya ziada ikatufanya sisi tuliokuwa tunasoma Mnazi Mmoja na Mchikichini kuwa
na uwezo sawa au zaidi na wale wenzetu wengine na hivyo kufaulu katika viwango vya
juu katika elimu na kwenye ajira, wakati na baada ya Mwingereza kuondoka.
Mtoto
wa pili wa (Babu Chico) Mzee Mshihiri ni Said Saiwaad. Mzee Said Saiwaad
alipata elimu yake pamoja na hayati babangu Mzee Mohammed Swaleh Tambaza katika
Kitchwele Govt. School jijini Dsm, na baadaye wawili hao walijiunga na Shirika
la Reli la Afrika Mashariki.
Ingawa
babangu alikuja kuacha kazi Railways mapema, baada ya kutukanana na mzungu
wakati huo wa ukoloni, Said Saiwaad yeye aliendelea hadi kufikia ngazi za juu
kabisa katika shirika hilo kubwa la treni katika Afrika Mashariki.
Mwandishi
huyu wakati akijiunga na Chuo Cha Usafiri na Usalama wa Anga (East African
School of Aviation, pale Wilson Airport,
Nairobi, mwaka 1973, alimkuta marehemu Mzee Said Saiwaad akiwa na cheo cha
Afisa Mkuu Ugavi wa Shirika la Reli Afrika Mashariki Ukanda wa Kenya (District
Supplies Officer Railways -Kenya Region). Wakati ule tukiwa badobado kielimu;
cheo kama hicho ni cha wazungu tu.
Mzee
Said Saiwaad na mkewe Bi. Ajuza pamoja na watoto wao Abdallah, Omar, Safia,
Nuru na Eshe walikuwa wakiishi eneo mashuhuri kabisa kule Lavington, Nairobi.
Kila mara, nafasi ilipopatikana mwishoni mwa juma niliwatembelea kwao tukala na
kunywa pamoja tukikumbuka nyumbani.
Baba
mwingine mdogo wa Alhaaj Kamanda Chiko ni Hemed Saiwaad, aliyekuwa agent wa
soda na muuza barafu kwa wingi jijini Dsm na vitongoji vyake; na wa mwisho Mzee
Abeid yeye alikuwa msanii wa michezo ya kuigiza kwenye runinga na redio nyumba
yake ilikuwa pale mtaa Rufiji Kariakoo karibu na hospitali ya Dk. Juma Mambo.
Tarika
ya Dandarawi (kikundi cha kufanya dua za pamoja, dhikri mbalimbali na kumwomba
Mwenyezi Mungu ina makao yake pale Msikiti wa Ijumaa Kitumbini, Dsm. Hii ni
moja ya tarika kongwe jijini iliyoongozwa kwa kipindi kirefu na Almarhum
Sherrif Juneid Imam Mkuu wakati ule.
Hayati
Dk. Chico alikuwamo humu akifuata nyayo za waliomtangulia kwenye familia yao
ambao wote walikuwamo kwenye Dandarawi. Kwa namna moja ama nyengine, tarika hii
inafanana na ile ya Shaddhilly ya Sheikh Nurdin Hussein.
Familia
nyingine ambayo ni wafuasi wazuri wa Dandarawi ni ile ya Hayati Abdulwahid na
Ali Sykes. Wengine ni Sheikh Muharram Swaleh Kitembe (babake Sheikh Mahdi) na
Sheikh Haidar Mwinyimvua wa Kisutu na wanawe wote.
Kwa
makusudi nimeelezea habari hizi za tarika ya dandarawi na Ashabi Lyamini,
katika muktadha huu wa maisha ya Kamanda Chico ili kuonyesha ni kwa kiasi gani
zimeweza kumbadilisha na kumjenga kiroho na kuwa mtu bora wa namna yake. Kule
polisi Kamanda Chico alianzia ngazi ya kuruta wa kawaida jeshini hadi kuweza
kufikia ngazi za juu kabisa za uongozi.
Kuelezea
maisha na nyakati za Almarhum Dk. Chico ni safari ndefu. Huwezi hata
ukijitahidi vipi kuyamaliza na kuyaelezea kwa ukamilifu wake yale mwanajamii
huyu aliyoyaishi katika uhai wake – ni mengi mno!
Katika
safari yake ya kikazi alipata kushika wadhifa wa RPC –Kamanda wa Polisi wa
mikoa ya Kilimanjaro na Morogoro kwa muda mrefu. Kote huko alikopita ameacha
athari ya uongozi uliotukuka.
Marehemu
Kamanda Chico alikuwepo kama mwanachama pale kwenye klabu maarufu ya Saigon
tokea miaka ya mwanzo ya 60 hivi akitokea klabu yake ya mtaani ya Everton
alikokuwa akicheza mpira pamoja na watoto wenzake akina Suleiman Jongo
(mchezaji wa zamani wa Yanga), Jumanne Macimenti (Simba) na Ahmada Digilla.
Almarhum
Chico amefanya mambo mengi katika kudumisha udugu wa wana Saigon
hata pale alipokuwa nje ya Dsm kwenye transfer za kikazi, basi roho na akili
yake ilikuwa pamoja na wenziwe.
Daima,
kila palipofanyika hafla pale klabu utamwona hayati Chico—akiwa na kofia yake
ya tarbush kichwani— akiwa mstari wa mbele akifanya hili ama lile, iwe kwenye
kufuturisha ama Khitma za kurehemu waliotangulia, na bila shaka yeyote, kama
ilivyo ada, jina la Dk. Mohammed Chico litakuwa miongoni mwa watakaorehemewa
mwaka huu.
Saigon
ni kiungo muhimu kwa wakazi na wenyeji wa Dsm ikiwa haitofautishi dini, siasa
ama Simba au Yanga. Pale utakuta watu wakijinasibisha na U-daresalama wao tu.
Hali iliyofanya kuwa kimbilio la walio wengi.
Daima
tutakukumbuka shujaa wetu na kamanda wetu, sisi nduguzo wazawa wa Dar es Salaam
kwa kuonyesha mfano wa kuigwa kwa kujitoa muhanga kuchagua kulitumikia Jeshi la
Polisi wakati vijana wengi wakiwa hawapendi kufanya kazi hivyo.
Msomaji
hebu fikiri kama watu wote wangekataa kuwa mapolisi hali ya usalama kwa raia
ingekuwaje? Ni kazi ya wito ambayo wale tu wenye moyo wa uzalendo wa kweli
hupenda kuifanya ili amani na utulivu upatikane kwa watu wengine.
Kule
Ulaya na Marekani, kama kijana atajitolea kuwa jeshini, basi familia anayotoka
na jamii anamoishi kwa ujumla hujivunia mtu huyo. Picha zake akiwa kwenye
uniform zake daima huwa zinaning’inia kwenye kuta za sebule kwenye nyumba za
jamaa zake.
Kamanda
Chico alikuwa na fursa nzuri ya kujiunga na biashara kutokana na uwezo wa
kifedha ambao familia yake imeuonyesha tokea awali; ukiongeza na elimu yake
aliyokuwa nayo angeweza kuwa mtu yeyote yule mwengine lakini alichagua kufanya
hii kazi ya kijamii pamoja na misukosuko yake.
Kamanda
Chiko amemwacha mkewe Bi. Barke, watoto wanne na wajukuu watano. Mtoto wake mkubwa
SP Awadhi Chico, amefuata nyayo za babake, kwani amekuwako Jeshini Polisi siku
nyingi na sasa ni Deputy Regional Crimes Officer Ilala Region.
Tunamwomba
Allah (sw) amghufirie madhambi yake na pepo ya firdaus iwe makazi yake.
Inna
Lillah Waina Illayhi Rajiuun!
Simu:
0715808864/ 0628985862
 |
| Kushoto: Sheikh Manzi, Chico, Sheikh Ali |
 |
| Kulia Mwinyikhamisi, Abdallah Mohamed Tambaza na Ibrahim |
No comments:
Post a Comment